کیفیت فیزیکی ماه

نشانه های سطحی ماه هنگامی که به سطح ماه نگاه می کنیم، در وهله اول سه نشانه سطحی توجه ما را جلب می کند:نواحی تیره، پست و نسبتاً یکنواخت تری که به آنها دریاهای ماه گفته می شود.
نواحی روشن، مرتفع و ناهمواری که کوههای ماه هستند. دهانه هایی که شبیه به آتشفشان های زمین هستند با این تفاوت که تقریباً منشأ همه آنها برخوردی است.

دریاها (Lunar Mare)

کوه ها (Lunar Highlands)

دهانه ها (Lunar Crater)

حرکت وضعی (Rotation)
ماه نیز همچون زمین به دور محور خود در حال چرخش است که هر چرخش کامل آن تقریباً (۱/۳)۲۷ روز زمان می برد.

حرکت انتقالی (Revolution)
ماه در یک مدار بیضوی، با میل مداری ْ۵/۲ و به طور پادساعتگرد به دور زمین در حال گردش است. مدت زمان یک گردش کامل ماه، دقیقاً با دوره چرخش آن برابر است که البته به هیچ وجه اتفاقی نیست!
رخ گردانی (Libration)
با اینکه همیشه یک روی ماه به سمت زمین است (و به این ترتیب باید از زمین تنها ۵۰% سطح ماه دیده شود)، ولی در مدت یک دور گردش کامل ماه به دور زمین، کلاً ۵۹% سطح ماه دیده می شود. به این پدیده رخ گردانی گفته می شود.

رخ گردانی به دو صورت روی می دهد:
رخ گردانی در عرض جغرافیایی (رخگردی عرضی)
رخ گردانی در طول جغرافیایی (رخگردی طولی)
رخ گردانی در عرض جغرافیایی (رخگردی عرضی)
این رخگردی به خاطر میل مداری ماه روی می دهد. به این ترتیب که در یک دور گردش کامل ماه، می توانیم اندکی از زیر آن را هنگامی که بالای دایره البروج است، و اندکی از بالای آن را هنگامی که زیر دایره البروج است مشاهده کنیم.
رخ گردانی در طول جغرافیایی (رخگردی طولی)
این رخگردی به خاطر بیضوی بودن مدار ماه روی می دهد. به این ترتیب که به خاطر یکنواخت نبودن سرعت گردش ماه در مدارش (قانون دوم کپلر)، چرخش آن گاهی از گردشش جلو و گاهی از آن عقب می افتد. پس می توان اندکی از لبه های سمت چپ و راست ماه را در یک دور گردش کامل آن مشاهده نمود.
اهله ماه
خورشید همیشه نیمی از ماه را روشن می کند که بسته به زاویه کشیدگی ماه، درصدهای متفاوتی از این نیمه روشن قابل مشاهده است.

به اینها اهله یا فازهای ماه گفته می شود.
۱٫ ماه نو (محاق)

۲٫ کمان (هلال) افزاینده

۳٫ چارک (تربیع) اول

۴٫ کوژ (محدب) افزاینده

۵٫ ماه کامل (بدر)

۶٫ کوژ (محدب) کاهنده

۷٫ چارک (تربیع) آخر

۸٫ کوژ (هلال) کاهنده

نور زمین تاب
هنگامی که به اهله ماه نگاه می کنیم، بخش های تاریک ماه کاملاً تاریک به نظر نمی رسند. این به خاطر بازتاب نور از روی زمین است که بخش های تاریک ماه را اندکی روشن می کند. به این پدیده، زمین تاب (Earthshine) گفته می شود.
ماه نجومی و ماه هلالی
ماه نجومی (Lunar Sidereal Period)
مدت زمانی است که طول می کشد تا ماه از دید زمین، به موقعیت اولیه اش نسبت به ستارگان ثابت بازگردد. یعنی فاصله زمانی میان دو گذار پیاپی ماه از نزدیک یک ستاره خاص که به طور متوسط ۲۷/۳۲۲ روز به طول می انجامد.

ماه هلالی (Lunar Synodic Period)
مدت زمانی است که طول می کشد تا ماه از دید زمین، به موقعیت اولیه اش نسبت به خورشید بازگردد. یعنی فاصله زمانی میان دو فاز یکسان ماه که به طور متوسط ۲۹/۵۳۱ روز به طول می انجامد.

کشندها
اگر یک شبانه روز را در کنار آب های آزاد گذرانده باشید، حتماً تجربه کرده اید که کمی قبل از رسیدن ماه به بیشترین ارتفاعش در آسمان، ارتفاع سطح آب دریا به بیشینه مقدار خود (مد) می رسد.

بر طبق قوانین نیوتن نیروی جاذبه میان دو جرم نقطه ای با مربع فاصله آنها نسبت عکس دارد. از آنجا که زمین جرم نقطه ای نیست (دارای حجم است)، بنابراین به آن قسمت هایی از زمین که به ماه نزدیک تر است نیروی بیشتری وارد می شود که عامل اصلی به وجود آمدن کشند است.

نکته جالب این است که جزر و مد در هر شبانه روز دو بار، و هر شب ۵۰ دقیقه دیرتر از شب قبل روی می دهد.
گرفت
ماه گرفت (خسوف-Lunar Eclipse)
این پدیده هنگامی رخ می دهد که زمین میان خورشید و ماه قرار گیرد، به گونه ای که سایه زمین روی ماه بیفتد.